رمضان 2013
سوال: آیا تاریخ شروع و عید رمضان از قبل قابل محاسبه است، ویا اینکه حتما با رویت هلال قابل تشخیص است؟ اگر از قبل قابل محاسبه است، رمضان2013 در چه تاریخ شروع و خاتمه می یابد؟
جواب: تاریخ ایام خاص مذهبی از قبل قابل محاسبه است. خداوند چنین می فرماید:
الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ [1]
خورشيد و ماه بر حسابى [روان]اند
هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاء وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللّهُ ذَلِكَ إِلاَّ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ [2] اوست كسى كه خورشيد را روشنايى بخشيد و ماه را تابان كرد و براى آن منزلهايى معين كرد تا شماره سالها و حساب را بدانيد خدا اينها را جز به حق نيافريده است نشانهها[ى خود] را براى گروهى كه مىدانند به روشنى بيان مىكند
ضیاء،پرتو خرشید است، نور ان بخشی از پرتو است که انسان را اذیت نمی کند. ما خود خورشید را نمی بینیم. چیزی که ما از آن می بینیم، پرتوهایی است که از آن به ما می تابد.
ماه هم برای ما قابل مشاهده نیست. چیزی که ما از ماه می بینیم آن بخشی از پرتوهای خورشید است که به آن می تابد. جاهایی از ماه که خورشید به آن نمی تابد را در طول یک ماه به صورت، هلال، نیم قرص ماه و قرص کامل ماه مشاهده می کنیم.
َالشَّمْسُ تَجْرِي لِمُسْتَقَرٍّ لَّهَا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ [3]
و خورشيد به [سوى] قرارگاه ويژه خود روان است تقدير آن عزيز دانا اين است
آغاز اولین روز ماه قمری، دیدن هلال (که بعد از غروب خورشید رویت شود) به دنبال آن است. اگر این ماه رمضان باشد، باید روزه گرفت. چرا که خداوند می فرماید:
أَيَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ [4]
[روزه در] روزهاى معدودى [بر شما مقرر شده است] [ولى] هر كس از شما بيمار يا در سفر باشد (می تواند روزه نگیرد) تعدادى از روزهاى ديگر [را روزه بدارد] و بر كسانى كه [روزه] طاقتفرساست كفارهاى است كه خوراك دادن به بينوايى است و هر كس به ميل خود بيشتر نيكى كند پس آن براى او بهتر است و اگر بدانيد روزه گرفتن براى شما بهتر است
بنا به آیاتی که در بالا به آن اشاره شد، می توان آغاز ماه را محاسبه کرد. اما چون در زمان پیامبر(ص) کسی نبود که این کار را انجام دهد چنین فرموده اند:
"ما جماعت بی سوادی هستیم، نمی نویسیم و محاسبه نمی کنیم." وبعد ده انگشت دو دستش را باز کرده و دو بار این طور این طور گفته و دفعه سوم یک انگشت شست خود را جمع کرده اینطور کردند. (این به 29 روز بودن برخی از ماهای رمضان اشاره دارد.) بعد دوباره انگشتان دست خود را با زکرده و سه بار اینطور اینطور کرده اند.(این هم به 30 روز بودن برخی از ماههای رمضان اشاره دارد.) (مسلم 1080/15)
همچنین می فرمایند:
"هلال ماه را که دیدید روزه را شروع کنید، هلال را دیدید روزه را تمام کنید، اگر هوا ابری بود و هلال را رویت نکردید، ماه را سی روزه تمام کنید. (مسلم 1081/18-19)
اگر متخصص برای محاسبه روز اول وجود نداشته باشد، تنها چاره رویت هلال بدون چشم مسلح است. پیامبر(ص) هم اینگونه انجام داده بودند. اما امروزه با وجود آلات تخصصی اخترشناصی و متخصصان، باید این کار را طبق فرمایش قرآن با استفاده از علم و تخصص انجام داد.
روزه با طلوع فجر دوم آغاز می شود، لذا هر جای دنیا که هلال قبل از فجر دوم رویت شود، ملاک آن روز است و باید در مکه و کل جهان حتی قطبها روزه گرفته شود.
باید همگی از قرآن و سنت تبعیت کنیم. فقط از این طریق می توانیم در مورد شروع رمضان و عید به اتفاق برسیم.
طبق تثبیت آسترونم پروفسور دکتر عدنان اکتن، برای رویت با چشم انسان باید از خورشید 8 درجه باز شده و از افق 5 درجه بالاتر باشد. بنا بر این محاسبه اولین روز رمضان در تاریخ 8 جولای برابر با 17 تیر ماه در آمریکای جنوبی درسواحل غربی رویت می شود و تاریخ 9 جولای برابر با 18 تیر ماه هم روز اول رمضان خواهد بود.
هلال عید فطر هم در تاریخ 7 آگوست برابر با 17 مرداد در جنوب آفریقا رویت می شود، کسانی که در ماداگاسکار زندگی می کنند می توتنند ر آن شب هلال ماه را رویت کنند. بنابراین، پنجشنبه 8 آگوست برابر با 17 مرداد روز عید فطر خواهد بود.
در هیچ یک از آیات الهی رویت هلال با چشم غیر مسلح امر نشده است. کاری که پیامبر(ص) در آن زمان انجام دادند را نباید به صورت امر مطلق طلقی کرد.
منبع: مجله کتاب و حکمت، عبد العزیز بایندر، صفحه 14-16، 2-2013)
