سقوط قصاص چیست؟
سوال: با عرض سلام . لطفا در باره موارد سقوط قصاص توضیج دهید.
با تشکر عمران
جواب: وعلیکم السلام. قبل از این که موارد سقوط قصاص را بیان کنیم، خود واژه قصاص را تعریف می کنیم. قصاص در لغت به معنای پی گیری نمودن اثر چیزی است [1]
اما در اصطلاح، قصاص – پی گیری نمودن و دنبال نمودن اثر جنایت است به گونه‌ای که قصاص کننده همان جنایتی که جانی بر او وارده ساخته است بر خود او وارد نماید
قصاص در موارد ذیل ساقط می شود:
1. تعارض شهادت و اقرار
در صورت تعارض شهادت شاهدان با اقرار، اگر بینه قائم شد که شخصی عمدا زید را کشت و شخص دیگری به کشتن زید اقرار نمود کسی که علیه او شهادت را داده بودند، بی گناه خواهد شد
2. تعارض بین شهادت ها
یعنی ناهماهنگی بین شاهدان در باره حادثه. یکی شهادت می دهد، حادثه را صبح مشاهده کرده آن یکی می گوید نصف شب بود. و یا این که یکی می گوید عامل زید بوده است، اما دیگری می گوید عمر بوده است … در چنین حالاتی قصاص ساقط می شود.
3. رجوع از شهادت
در حالتی که یکی پس از دادن شهادت از حرف خود برگردد و شهادتش را پس بگیرد. در چنین حالتی قصاص ساقط می شود.
4. ثبوت دروغگویی شاهد
وفتی معلوم می شود که شاهد به علت دروغگویی صلاحیت شهادت دادن را ندارد، قصاص ساقط می شود.
5. بخشیدن و صرف نظر کردن از قصاص
در قرآن کریم چنین آمده است:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالأُنثَى بِالأُنثَى فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاء إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ذَلِكَ تَخْفِيفٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ فَمَنِ اعْتَدَى بَعْدَ ذَلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ [2]
اى كسانى كه ايمان آوردهايد در باره كشتگان بر شما [حق] قصاص مقرر شده آزاد عوض آزاد و بنده عوض بنده و زن عوض زن و هر كس كه از جانب برادر [دينى]اش [يعنى ولى مقتول] چيزى [از حق قصاص] به او گذشتشود [بايد از گذشت ولى مقتول] به طور پسنديده پيروى كند و با [رعايت] احسان [خونبها را] به او بپردازد اين [حكم] تخفيف و رحمتى از پروردگار شماست پس هر كس بعد از آن از اندازه درگذرد وى را عذابى دردناك است
اگر وارثین حق قصاص می توانند قصاص کنند، همانطور که می توانند "جانی" را عفو کنند و یا با رضایت او (جانی) دیه بگیرند.
