جوانان عزیز
می دانید که حضرت آدم (ع) پدر همه انسان‌های نسل حاضر و جد ما است. خوب، آیا تا حالا در باره داستان خلقت آدم فکر کرده اید؟
به اختصار به این داستان از قرآن کریم اشاره می نماییم:
وَلَقَدْ خَلَقْنَاكُمْ ثُمَّ صَوَّرْنَاكُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ لَمْ يَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ. قَالَ مَا مَنَعَكَ أَلَّا تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ. قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَنْ تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ
“ما شما را آفريديم سپس صورت بندي كرديم سپس به فرشتگان گفتيم براي آدم خضوع كنيد آنها سجده كردند جز ابليس كه از سجده كنندگان نبود. (خداوند به او) فرمود: چه چيز تو را مانع شد كه سجده كني در آن هنگام كه به تو فرمان دادم ؟ گفت: من از او بهترم، مرا از آتش آفريده اي و او را از خاك! گفت: از آن (مقام و مرتبه ات) فرودآي! تو حق نداري در آن (مقام و رتبه) تكبر بورزي بيرون رو كه تو از افراد پست و كوچكي!” (اعراف 11-13)
از آیات دیده می شود قبل از اینکه خداوند متعال ابلیس را از بهشت بیرون کرد ، از او سوال می کند که چرا به امر او مخالفت کرده و در براربر آدم سجده نکرد. اگر ابلیس لباس بزرگى و تكبّر بر تن ننمود، و به اشتباه خود اعتراف می کرد و طلب آمرزش می کرد، شاید او از بهشت رانده نمی شد. زیرا چنانچه می دانیم آدم نیز از فرمان خدا سرپیچی کرده و از میوه درخت ممنوعه خورده بود. ولی اشتباه خود را پذیرفت و از خداوند طلب آمورزش کرد.
مهمترین تفاوت ابلیس و آدم این بود که او تنها از آفرينش آدم جنبه خاكى او را مى ديد و لذا اصل خود را كه از آتش است از او برتر مى دانست. به همین دلیل ابلیس شیطان شد. سپس بجای اینکه از خدا طلب آمورش کند از خداوند مهلت خواست تا روز قیامت زنده بماند. خداوند درخواستش را برآورده کرد و ابلیس سوگند یاد کرد که تا روز قیامت در گمراهی بشر بکوشد.
از سوی دیگر، آدم جد انسان شد، زیرا از اشتباه خود برگشت (توبه کرد) و با خدا مجادله نکرد.
کلمه ای که ما به عنوان «تکبر» ترجمه می کنیم از ریشه کلمه عربی «کبر» است که به معنای خودبرتر‌بینى و بزرگی فروختن به دیگران است. همچنین می‌توان آن را به‌عنوان خود را ارزشمند و دیگران را بی‌ارزش دانست. همانطورکه می توانید تصور کنید، تکبر احساسی است که انسان به راحتی می تواند آن را درک کند.
جوانان عزیز
آیا تا به حال از روی تکبر چیزی انجام کرده اید؟ ممکن است رویداد یا موقعیتی به ذهنتان خطور کند، ولی فوراً بدبین نباشید که شما مثل ابلیس متکبر هستید، چون احساس لحظه ای این احساس یا یک بار عمل کردن بر اساس آن با تبدیل شدن کبر به ویژگی شخصیتی شما متفاوت است.
فراموش نکنید که گاه و بیگاه همه ممکن است مرتکب اشتباه شود، اما اگر به یاد می آورید که در چه مواقعی گستاخی کرده اید، از آنها عبرت بگیرید و چنین کارهایی را تکرار نکنید و می توانید مانند حضرت آدم (ع) به مغفرت و رحمت خداوند دست یابید.
در حدیثی رسول خدا (ص) می فرماید:
«کسی که در دلش به اندازه دانه خردل کبر داشته باشد، از در بهشت وارد نمی شود».
این در مورد کسانی است که تکبر را به شخصیت تبدیل می کنند و این در ادامه حدیث توضیح داده شده است. حضرت محمد صلی الله علیه و آله در پاسخ به آن مرد که سوال می کند که اگر کسی از پوشیدن لباس تازه و کفش زیبا لذت می برد آیا او نیز متکبر محسوب می شود؟ حضرت درتوضیحش بیان می نماید که طبیعی است که یک فرد از خوش تیپ بودن/زیبا بودن، خوب لباس پوشیدن لذت ببرد. ولی اگر دیگران را به خاطر آنها حقیرببیند این کبر است. از آن جا که انسان متکبر احساس حقارت و کوچکی میکند، سعی می نماید با اقدامات متعدد به دیگران ثابت کند که از آنها بزرگتر و برتر است. مسلمانان همیشه و در همه جا باید آبرو و حیثیت خود و دیگران را حفظ کنند.
جوانان عزیز
انسان متکبر خداوند متعال را از یاد برده است والا تکبر نمی ورزید و برتری نمیجست. اگر بر اساس حقیقتی که خداوند برای ما نازل کرده زندگی کنیم، ارزشهای خودمان را در هنگام مواجهه با مشکلات زیر پا نگذاریم. ما در صورت لزوم از شرف و حیثیت خود محافظت می کنیم. امیدواریم با این کار جزو نجات یافتگان باشیم.
