منافق از کافر خطرناکتر و عذاب او در آخرت از کافر سختتر است

منافق کسی است که در باطن کافر و در ظاهر مسلمان است [آل عمران:167]. طبرسی در وجه تسمیه در جائی می‏گوید: منافق به سوی مؤمن با ایمان خارج می‏شود و به سوی کافر با کفر. و در جای دیگر می‏گوید: علت این تسمیه آن است که منافق از ایمان به طرف کفر خارج شده است.

ناگفته نماند: نَفَق (بر وزن فرس) نقبی است در زیر زمین که درب دیگری برای خروج دارد و در آیه [انعام:35]. مراد همان نقب است یعنی اگر بتوانی نقبی در زمین یا نردبانی بر آسمان بجوئی. و نیز ناگفته نماند: یربوع خزنده ایست شبیه به موش (شاید موش صحرائی یا راسو بوده باشد) این خزنده دو لانه می‏سازد یکی به نام نافقاء که آن را مخفی می‏دارد دیگری به نام قاصعاء که آشکار است چون دشمن در قاصعاء به آن حمله کند وارد نافقاء شده و از آن خارج می‏شود این مطلب در صحاح و قاموس و اقرب الموارد نقل شده، طبرسی در علت تسمیه نافقاء فرموده که: یربوع از آن خارج می‏شود.

به نظر راغب در مفردات و فیومی در مصباح تمسیه منافق از «نَفَق» به معنی نقب است که از راهی به دین وارد و از راه دیگری خارج می‏شود.

به هر حال منافق را از آن منافق گوئیم که از ایمان خارج شده چنانکه از طبرسی نقل شد و یا از دری وارد و از در دیگری خارج شده چنانکه از راغب نقل گردید و شاید از [توبه:67]. علت تسمیه را فهمید که فسق به معنی خروج است.

فعل نفاق از باب مفاعله آید مثل: [حشر:11]. 

منافق از کافر خطرناکتر و عذاب او در آخرت از کافر سختتر است زیرا به حکم دزد خانگی است و پلی است که کفار به وسیله آن به خرابکاری در اسلام راه می‏یابند قرآن مجید می‏فرماید: [نساء:145]. منافقان در پائین‏ترین درجه آتش هستند و نیز فرموده: [توبه:68]. 

در صدر اول اسلام منافقان در کارهای رسول خدا «صلی اللَّه علیه و آله» بسیار کارشکنی کردند حالاتشان اغلب در سوره توبه که در سال نهم هجرت نازل شده و در سوره منافقون و جاهای دیگر مذکور است و نیز زنان منافق نیز کم نبوده‏اند که قرآن پنج بار «منافقات» را در ردیف «منافقین» آورده است.