نماز و ذکر (2)
در باور عامیانه، ذکر، تسبیح گفتن، و تکرار جملات زیبا می باشد. سبحان الله، یعنی خداوند بزرگتر از آن است که بتوان آن را وصف کرد.
الحمد الله، یعنی شکر و ستایش برای خداوند است. این گونه جملات را اگر با دقت و درک مفهوم گفته شود ذکر می شود، اما فقط بخش چزئی از ذکر می باشد.
إِنَّمَا تُنذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَخَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَأَجْرٍ كَرِيمٍ
تو تنها كسي را انذار مي كني که به ذکر عمل كند، و از خداوند رحمان در پنهان بترسد، چنين كسي را به آمرزش و پاداش پر ارزش بشارت ده! (سوره یاسین 36/11)
در این آیه منظور از ذکر، قرآن می باشد. برای عمل به آن باید بدانیم که از ما چه می خواهد.
ذکر در نماز
فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلاَةَ فَاذْكُرُواْ اللّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنتُمْ فَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ إِنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَّوْقُوتًا
و چون نمازتان را برگزار كرديد، خداوند را [در همه حال] ايستاده و نشسته و بر پهلو خفته ياد كنيد و چون امن و آسايش خداوند را ذکر کنید، كه نماز بر مؤمنان واجب [و عبادتى] زماندار است.(سوره نساء 4/103)
إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي
همانا من خداوندم كه جز من خدايى نيست، پس مرا بپرست و برای ذکر من نماز برپا دار (سوره طه 20/14)
اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ
آنچه از كتاب آسمانى كه بر تو وحى شده است، بخوان و نماز را برپا دار، كه نماز از ناشايستى و زشتكارى باز مىدارد، و ياد كرد خداوند [از هر كارى] مهمتر است و خداوند مىداند كه چه مىكنيد (سوره عنکبوت 29/45)
از دو نوع ذکر بحث کرده بودیم. یکی ذکری که از طبیعت به دست می آید و دیگری کتاب خداوند است. ذکری که از طبیعت به دست می آید ممکن است که اشتباه باشد، اما در کتاب خدا اشتباه وجود ندارد. به همین دلیل همیشه قرآن ملاک اصلی می باشد. وهمچنین در نماز سوره های قرآن و ذکرهای مطابق با آن خوانده می شود.
خداوند بالاخص به این نکته توجه داشته:
وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ
و به راستى به تو سبع المثانى [=سوره فاتحه] و قرآن بزرگ را عطا كرديم (سوره حجر 15/87)
سبع المثانى سوره فاتحه است/ خداوند مشابه آن را نه در تورات و نه در انجیل نازل نکرده بود. به این دلیل سوره فاتحه در هر رکعت خوانده می شود. و ورودی خواندن آیات دیگر از اینجا آغاز می شد.
ذکرهایی که در رکوع و سجده و رکعت آخر خوانده می شود، مطابق با قرآن می باشد.
روزی فردی نزد پیامبر(ص) آمده و چنین گفت:
من از قرآن چیزی متوجه نمی شوم. به من چیزی بیاموز که جای ان را بگیرد.
پیامبر (ص) به او چنین می فرماید:
"سبحان الله والحمدالله ولااله الله والله و اکبر" و "لا حول ولا قوة الا بالله "
فرد چنین می گوید: این برای خداوند است برای من چیزی ندارد؟
پیامبر(ص) چنین می فرماید:
"پروردگارا! به من لطف کن، روزی بده، سلامتی بده، و راه راست را به من نشان بده."
فرد وقتی از جایش برخواست، گفت: خوب همین بس است.
پیامبر(ص) هم با دست اشاره می کند که نه!
"برای اینکه نماز "ذکر خدا" باشد، باید معنی و مفهوم سوره و دعاهایی که در آن خوانده می شود را دانست. وگرنه نماز که از مهمترین ارکان واجب برای مسلمان است را به درستی به جا نمی آورد."
نمازی که برای ذکر خوانده می شود، هم نوعی عبادت و هم راهی برای درک وفهم قرآن کریم می باشد. از تمام بدیها و زشتیها، فقط از این طریق می توان در امان بود.
نتیجه
خواندن نماز به تمام پیامبران دستور داده شده بود. خداوند چنین می فرماید:
وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ
در حالي كه به آنها دستوري داده نشده بود جز اينكه خدا را پرستش كنند با كمال اخلاص، و از شرك به توحيد باز گردند، نماز را برپا دارند، و زكات را ادا كنند، و اين است آئين مستقيم و صحيح و پايدار. (سوره بینة 98/5)
هر کدام از پیامبران با کتاب خود نماز خوانده اند. کتابها به زبان انسانهای آن زمان نازل شده است. خداوند چنین می فرماید:
وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللّهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
ما هيچ پيامبري را نفرستاديم مگر به زبان قومش تا (حقايق را) براي آنها آشكار سازد، سپس خدا هر كس را بخواهد (و مستحق بداند) گمراه و هر كس را بخواهد (و شايسته بداند) هدايت ميكند، و او توانا و حكيم است. (سوره ابراهیم14/4)
عربی بودن قرآن هم از فضایل زبان عربی نمی باشد(توجه کنید!) بلکه زبان ملتی بوده که در آنجا نازل شد. حال شما خودتان تصمیم به عبادت در زبان را بگیرید.
سلام نکات جالبی رو بیان کردید. ممنون و خداقوت